Điện Thái Hòa là công trình kiến trúc tiêu biểu của di tích Cố đô Huế còn được lưu giữ nguyên vẹn cho đến nay. Đây không chỉ là công trình kiến trúc mà còn là nơi lưu giữ hệ thống văn thơ, theo hình thức trang trí nhất thi, nhất họa độc đáo đã được UNESCO công nhận Di sản tư liệu thuộc Chương trình Ký ức thế giới khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Điện Thái Hoà được vua Gia Long cho xây dựng vào năm 1805 tại khu vực Đại Cung môn. Đến năm 1833, vua Minh Mạng cho xây dựng lại công trình ở vị trí hiện nay. Trải qua hơn 200 năm tồn tại, trước các tác động của thời gian và khí hậu khắc nghiệt, mặc dù trải qua nhiều lần tu bổ, trùng tu nhưng đến hiện nay Điện Thái Hòa bị xuống cấp nghiêm trọng.

Toàn cảnh Điện Thái Hoà trước khi được tu bổ tổng thể (Ảnh chụp tháng 02/2021)

Theo kết quả khảo sát Dự án bảo tồn, tu bổ tổng thể di tích Điện Thái Hòa, hiện trạng công trình đã xuống cấp, nền điện có các cao độ không đồng đều, móng bó vỉa nứt gãy do nền đất nghiêng lún, mất ổn định. Hệ khung gỗ chuyển vị, mất khả năng chịu lực do các cấu kiện gỗ cột, kèo, xuyên xà bị ẩm mục, đứt mộng; hệ mái bao gồm đòn tay, rui, mái úp nóc... hư hại nặng do thấm dột mái. Ngoài ra, phần sơn son thếp vàng ở chính điện, sơn son ở hậu điện cũng bị bong tróc phai màu do cấu kiện gỗ hư hỏng, ẩm mục. Phần mái lợp và trang trí bị xô lệch, nứt vỡ, rêu mốc, thấm dột nặng đặc biệt ở vị trí máng xối, có nguy cơ sụp đổ cao…

Bên cạnh đó, hệ thống sân và lan can của sân Đại triều nghi gồm 2 tầng lát đá thanh nghiêng lún cục bộ, nứt vỡ ở một số vị trí. Sân đường phía bắc, đông và tây lát gạch Bát Tràng nứt vỡ gần hết, nghiêng lún không đều; tường chắn đất và lan can xuất hiện các vết nứt, nhiều vị trí xô lệch mất liên kết, có nguy cơ gãy đổ cao. Bên trong nội thất, ngai thờ, bửu tán và các hiện vật... bong tróc sơn, ẩm mục sứt vỡ. Đặc biệt, cơn bão số 5 năm 2020 đã làm toàn bộ chái phía tây chính điện bị gãy đổ, gây nguy hiểm nghiêm trọng cho công trình cũng như sự an toàn của du khách.
 

Bí thư Tỉnh uỷ Lê Trường Lưu thực hiện nghi thức khởi công dự án Bảo tồn, tu bổ tổng thể di tích Điện Thái Hoà

Với mục tiêu bảo tồn và phát huy giá trị di tích lịch sử văn hoá quốc gia đặc biệt - di sản văn hoá thế giới, việc tiến hành bảo tồn tu, bổ tổng thể Điện Thái Hòa là một nhiệm vụ quan trọng và cấp thiết trong giai đoạn hiện nay. Với kinh phí đầu tư hơn 128 tỷ đồng (gồm ngân sách Trung ương, ngân sách địa phương và các nguồn huy động khác). Dự án chính thức được thực hiện từ ngày 23/11/2021 và dự kiến hoàn thành vào ngày 23/8/2025.

Nghi thức hạ giải để trùng tu di tích Điện Thái Hoà

Dự án Bảo tồn, tu bổ tổng thể di tích Điện Thái Hoà sẽ tiến hành tu bổ, gia cường nền móng, phục hồi nền lát gạch, bậc cấp đá Thanh, tường gạch với màu sắc nguyên trạng và chi tiết kiến trúc khác; Tu bổ, phục hồi hệ khung gỗ, hệ mái, hệ vách ván, cửa bằng gỗ; Sơn son thếp vàng, mái lợp ngói Hoàng lưu ly và ngói liệt men vàng, bờ mái và con giống khảm sảnh sứ và hệ thống trang trí pháp lam; Hệ thống sân lan can và bậc cấp, tu bổ, gia cường, cân chỉnh toàn bộ sân nền khuôn viên Điện; Tu bổ và gia cường hệ thống tường chắn đất, phục hồi lan can; Tôn tạo vườn cây, tiểu cảnh; Hệ thống hạ tầng kỹ thuật: hệ thống điện, chiếu sáng, trang trí, thoát nước, phòng cháy chữa cháy; Tu bổ, phục hồi ngai vàng, bửu tán và các đồ nội thất khác…

Xuân Đạt