Đàn Xã Tắc được xây dựng dưới thời vua Gia Long vào tháng 4 năm 1806 để cúng tế thần Thái xã (thần Đất) và thần Thái tắc (thần Ngũ cốc), cả hai vị này đều là vị thần của nền văn minh lúa nước.

Dưới thời Nguyễn, các lễ tế trong cung đình chia thành ba bậc: Đại tự, Trung tự và Quần tự. Lễ tế Xã Tắc là một trong những nghi lễ quan trọng được phân vào bậc cao nhất là Đại tự.

Đàn này được xây dựng hai tầng theo kiểu hình vuông, mặt nền sơn theo năm màu trong ngũ hành (vàng, xanh, trắng, đỏ, đen); xung quanh có lan can gạch (lan can tầng trên sơn màu vàng, tầng dưới màu đỏ); chính giữa đàn đặt hai án quay mặt về hướng bắc, trên mỗi án đặt một bài vị bằng giấy để thờ thần Thái xã và thần Thái tắc. Ngoài ra, đàn thờ thần Hậu Thổ, Câu Long Thị và Hậu Tắc Thị phối thờ ở hai bên. Mỗi án đều dùng trâu, dê, heo, xôi đều một mâm, quả phẩm năm mâm... Xung quanh đàn Xã Tắc còn có tường thấp bao quanh và có tấm bia đá với dòng chữ “Thái Xã Chi Thần” ở phía nam. Trước mặt đàn có hồ nước làm yếu tố “minh đường” được đặt tên là hồ Xã Tắc.

Theo quy định của nhà Nguyễn, vào các năm Tý, Mão, Ngọ, Dậu, nhà vua đích thân làm Lễ tế Xã Tắc, những năm còn lại các quan đại thần thay nhau thực hiện nghi lễ này. Từ khi được phục dựng vào năm 2008 cho đến nay thì Lễ tế Xã Tắc được thực hiện thường niên vào tháng 2 Âm lịch. Vật phẩm dâng tế có đủ tam sanh (trâu, dê và heo), gạo, bánh tráng, hạt nổ, trái cây, vàng mã áo binh,…

Lễ tế Xã Tắc diễn ra trong vòng một giờ đồng hồ với các nghi tiết: Lễ Quán tẩy (rửa tay tẩy trần), Lễ Thượng hương (dâng hương), Lễ Nghinh thần (rước thần đến dự), Lễ Điện Ngọc bạch (dâng ngọc trắng), Lễ Truyền chúc (đọc chúc văn), Lễ Hiến tước (dâng rượu), Lễ Tứ phúc tộ (hưởng lộc), Triệt soạn (hạ cỗ), Tống thần (đưa tiễn thần) và Tư chúc bạch soạn (đốt chúc văn, ngọc lụa, bài vị). Sau các nghi lễ, đông đảo người dân đã dâng hương tại Đàn Xã Tắc.

Lễ tế Xã Tắc nhằm góp phần gìn giữ, phát huy giá trị di sản, thể hiện tính nhân văn và nét văn hóa truyền thống độc đáo của vùng đất xứ Huế.

Lễ tế Xã Tắc cầu cho mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, nhân dân no ấm, thiên hạ thái bình

Từ khi được phục dựng vào năm 2008 cho đến nay thì Lễ tế Xã Tắc được thực hiện thường niên vào tháng 2 Âm lịch

Nghi lễ bắt đầu vang lên với tiếng kèn trống mở đầu

Đội Nhã nhạc chỉnh tề với trang phục đặc trưng
Hương án bày biện đầy đủ các loại vật phẩm 

Tam sanh (trâu, dê và heo)

Lễ Truyền chúc (đọc chúc văn)

Lễ tế Xã Tắc nhằm góp phần gìn giữ, phát huy giá trị di sản, thể hiện tính nhân văn và nét văn hóa truyền thống độc đáo của vùng đất xứ Huế

Sau Lễ tế, nhiều người dân đã dâng hương cầu may mắn, an lành

Xuân Đạt